A sht Italia e aft t ndrmerr sulm termobrthamor? A jan n gjendje Belgjika dhe Holanda q t hedhin bomba hidrogjenike n shnjestrat e armikut? Po si qndron puna me Gjermanin-shtet ky n t cilin frika nga forca brthamore sht aq e madhe, sa q qeveria e kaluar kundrshtoi ndrtimin e nj reaktori civil brthamor?
sht fshehtsia e ndyr e Europs se lista e shteteve me aftsi brthamore shkon prtej atyre-Britanis dhe Francs-t cilat kan prodhuar vet armt e veta. Bombat brthamore jan t stacionuara n baza ajrore n Itali, Belgjik, Gjermani dhe Holand dhe aeroplant e ktyre shteteve jan t aft q t hedhin kto bomba.
Federata e Shkenctarve Amerikan beson se n kto katr shtete jan t vendosura rreth 200 bomba termo-brthamore t llojit B61. N baz t marrveshjes s NATO-s, t arritur gjat Lufts s Ftoht, kto bomba, t cilat teknikisht jan pron e SHBA-s, mund t transferohen nn kontrollin e shteteve nikoqire n kohra t konfliktit.
20 vjet pas rnies s murit t Berlinit, pilott holandez, belg, italian dhe gjerman mbesin t gatshm pr tu angazhuar n luft brthamore.
Kto arm jan nj anakronizm i vrtet. Ato jan shkelje e fryms s marrveshjes pr mos-zgjerim brthamor-marrveshja e arritur n vitin 1968, pr t mbikqyrur kontrollin e armatimit brthamor. Pr shkak se ndarja e barrs brthamore, si quhet shprndarja e bombave B61 n Europ, sht nj marrveshje e cila ka hyr n fuqi para marrveshjes pr mos-zgjerim brthamor, ajo teknikisht sht e ligjshme. Por si nnshkruese t marrveshjes pr mos-zgjerim brthamor, katr shtetet e prmendura, si dhe SHBA-ja, obligohen q mos t transportojn armt brthamore, n mnyr direkte apo indirekte.
Prderisa ndarja e barrs n prgjithsi sht toleruar gjat Lufts s Ftoht, ajo sht shndrruar n nj irrituese n Konferencat, n t cilat rivlersohet marrveshja pr mos-zgjerim brthamor. Kjo shtje hyri vitin e kaluar srish n diskursin publik t Europs, kur ushtria amerikane erdhi n prfundim se bazat n Europ, n t cilat gjenden raketat, nuk prmbushin kushtet, pr t ofruar siguri pr kt lloj t armatimit.
Kto zbulime vetm sa imentuan paknaqsin me kt marrveshje. Parlamenti i Belgjiks tashm ka krkuar nga NATO-ja q t trheq armt, ndrsa n anketn e
n vitin 2006, u dshmua se 70 pr qind e banorve n katr shtetet e prmendura e dshirojn largimin e armatimit brthamor nga territoret e tyre.
N tetor, Ministri i Jashtm i Gjermanis, Guido Westerwelle, theksoi se Gjermania duhet t vendos nj shembull t mir, kur bhet fjal pr shtjen e armatosjes, duke larguar nga territori i vet armt brthamore, t stacionuara aty.
Por kryesit ushtarake t SHBA-s dhe t NATO-s vazhdojn t mbrojn kt armatim.
Por rivlersimi i Obams i shtrirjes brthamore dhe rivlersimi i konceptit strategjik t NATO-s mund t krkojn prfundimin e aranzhmanit pr ndarjen e barrs. Nse Obama dshton q ti adresohet ksaj shtje dhe nse NATO nuk arrin nj marrveshje, shtetet individuale mund t marrin vendimin q t marrin vet hapa, pr t hequr qafsh kt armatim. N vitin 2001, kur forcat ajrore t Greqis urdhruan prodhimin e nj aeroplani t ri luftarak, ky vend zgjodhi modelin, i cili nuk mund t barte bombat B61, duke e detyruar SHBA-n q t trheq kt lloj t armatimit nga Greqia.
Gjermania s shpejti do t heq nga shrbimi disa aeroplan t tipit Tornado, t cilt synon ti zvendsoj me aeroplanin Eurofighter, i cili gjithashtu nuk sht n gjendje t bart bombat B61.
(Time)
