Beogradi pr nj periudh t gjat sht krejtsisht e pamundur t ndryshoj. M dat 27 gusht 2006, n Kuvend miratoi me 186 vota pro dhe 23 abstenime mocionin e Qeveris, sipas s cilit Kosova sht pjes e shtetit Serb dhe prfshihet n sovranitetin e saj, gj e cila u sanksionua n Kushtetutn e re t saj. Edhe pse Kosova me prfundimin e operacionit ushtarak t NATO-s t drejtuar nga Shtetet e Bashkuara t Ameriks sht shkputur plotsisht nga ndikimi politik dhe ekonomik i Serbis dhe pr 8 vjet ndodhet nn juridiksionin e Kombeve t Bashkuara, vazhduesit e Miloshevicit jo vetm nuk kan nxjerr msime nga pushtimi padrejt q i kan
Kosovs q prej vitit 1913, por krkojn t ligjrojn ripushtimin e saj n kushte krejtsisht t reja. Nj konceptim dhe nj ligjsim i till pr t ardhmen e statusit t Kosovs sht jo vetm nj kthim mbrapa dhe me pasoja t rrezikshme pr Kosovn, paqen dhe stabilitetin e brisht rajonal e m gjer, por edhe n kundrshtim t plot me t drejtn ndrkombtare. Cshtja e pavarsis territoriale e Kosovs nga Serbia u zgjidh prfundimisht n vitin 1999 dhe n kt kuadr nuk ka asnj t drejt historike, ligjore apo t drejts ndrkombtare t diskutoj dhe ligjsoj Beogradi statusin e Kosovs, duke e vendosur at pjes integrale t Serbis. E vetmja e drejt e Beogradit me Kosovn sipas t drejts ndrkombtare sht diskutimi dhe prcaktimi marrdhnieve bilaterale q do t vendosen midis Serbis dhe Kosovs, si dy shtete kufitare. Me prcaktimin kushtetues dhe pretendimet e Beogradit t mbshtetura padrejtsisht nga Moska, Serbia nj dit do t krkoj rivendosjen e saj edhe ushtarakisht n Kosov, ta drejtoj politikisht dhe ekonomikisht Prishtinn n kuadrin e Serbis, pavarsisht se sipas saj do ti jap t drejtat e autonomis m t zgjeruar. Nacionalizmi serb historikisht i ka sjell shum luftra dhe konflikte Ballkanit. Politikant serb edhe pse deklarohet pr integrimin n Evrop, akoma nuk reflektojn dhe nuk duan ta kuptojn t drejtn legjitime t Kosovs. Kosova sht protektorat ndrkombtar me Kuvendin dhe Qeverin e saj. Populli kosovar e ka zgjedhur rrugn e tij, shtet i pavarur, sovran me kryeqytet Prishtinn dhe i integruar n Evrop. Kto nuk jan as dshira dhe as qndrime nacionaliste, por realitete q ja njeh edhe e drejta ndrkombtare. Dhe kjo e drejt asaj do ti jepet formalisht nga Komuniteti Ndrkombtar.
Nga diskutimet q zhvillojn politikant shqiptar dhe masmedia jon rezulton se cshtja e Kosovs, n raport me t drejtn ndrkombtare nuk njihet dhe nuk trajtohet sic duhet. Do t ishte me interes kombtar q kjo cshtje t diskutohej me analist t mirfillt dhe t aft pr tu prballur me shpjegime shkencore qndrimeve shoviniste serbe dhe paragjykimeve t Rusis dhe disa shteteve evropiane t lkundura. Duhet nnvizuar fort se Kosova sipas t drejts ndrkombtare nuk ka qen asnjher pjes prbrse e Serbis, realitet i cili nuk prdoret si argumenti kryesor n mbrojtje t statusit t pavarsis s Kosovs n t gjitha organizmat ndrkombtare. Pr ta
binds kt realitet duhet q politikant dhe diplomatt shqiptar tu referohen pikave kulmore t historis s Kosovs n raport me t drejtn ndrkombtare, t drejt t ciln Moska me Beogradin e shtrembrojn dhe e keqprdorin. Pr kt qllim duhet filluar me Kongresin e Berlinit t vitit 1878, kur fuqit e mdha t Evrops siguruan pavarsin e Serbis pas gati 450 vjetsh t supremacis Osmane. N at koh Kosova nuk ishte pjes prbrse e Serbis. N t njjtin vit, Lidhja e Prizrenit u mblodh n Kosov me prfaqsuesit e t gjitha zonave t banuara nga shqiptart dhe krkoi nj shtet t pavarur shqiptar, q do t prfshinte Shqiprin e sotme, Kosovn dhe pjesn perndimore t Republiks s sotme t Maqedonis. N vitin 1881, ushtria osmane rimori zonat e banuara nga shqiptart. Gjat viteve 1910-1912, shqiptart u ngritn edhe nj her n revolta kundr administrats osmane dhe deklaruan nj Shqipri t pavarur q prfshinte edhe Kosovn. Ushtria serbe, ndrkoh hyri me dhun n Kosovn e porsa cliruar dhe n Konferencn e Fuqive t Mdha t vitit 1913, Kosova ju la pr her t par Serbis, megjithse, sipas statistikave osmane t viteve 1908-1909 shqiptart etnik prbnin mbi 90% t popullsis s Kosovs. Pranimi i pushtimit serb t Kosovs nga Fuqit Evropiane dhe mungesa e mirkuptimit t tyre ndaj krkess legjitime t kosovarve pr pavarsi jan shkaqet e trashguara t problemit t Kosovs. Qeveria e Ismail Qemalit m 2 janar 1913 n memorandumin e Konferencs s Ambasadorve n Londr krkoi q tokat shqiptare, t cilat pa t drejt i jan dhn Serbis, Malit t Zi dhe Greqis duhet ti kthehen sovranitet t prhershm t Shqipris. T njjtn gj ka krkuar m 15 shtator 1920 udhheqsve t Konferencs s Paqes n Versaj, kryetari i shtetit shqiptar Turhan Pasha. Por fatkeqsisht, edhe pse 14 nenet e Vilsonit pr shtetet etnike i jepnin t drejt krkess shqiptare, diplomacia evropiane u justifikua se Kto toka i jepen Serbis si kompensim lufte dhe si aleate e francezve, duke e kthyer Kosovn n mall tregu. Kryesorja sht se pushtimi Kosovs nga Serbia n vitin 1912 nuk u pasua me shkrirjen zyrtare t Kosovs me Serbin, n baz t Kushtetuts serbe t vitit 1903. Traktati i Paqes s Londrs i vitit 1913 ndrmjet shteteve ballkanike dhe Perandoris Osmane, i cili ja jep Kosovn Serbis, nuk sht ratifikuar asnj her nga Serbia. E njjta gj ndodhi edhe me Traktatin e Stambollit t vitit 1913. Pr kto arsye historiani Noel Malcolm n librin e tij t vitit 1998 Kosova, histori e shkurtr ka nnvizuar se Kosova, sipas t drejts ndrkombtare nuk sht pjes e Serbis, por pjes e ish-Jugosllavis, q aktualisht nuk ekziston m dhe q prputhet edhe me traktatin e Ankaras s vitit 1925. Pavarsia e Kosovs nga Serbia, sipas t drejts ndrkombtare mbshtetet fuqimisht edhe nga vlersime t tjera. Popullsia etnike shqiptare q n fillim nuk sht mirpritur n Mbretrin e Serbve, Kroatve dhe Sllovenve, duke filluar nga emrtimi q mbante Jugosllavia n vitin1918. Edhe pse kjo mbretri kishte m shum shqiptar se sa slloven, shqiptart nuk prfaqsoheshin n emrtimin e ksaj mbretrie. Kjo gjendje vazhdoi deri me miratimin e ligjit jugosllav mbi shtetsin n vitin 1928, kur shqiptart etnik u konsideruan shprehimisht qytetar jugosllav dhe jo serb. Ky ishte nj gabim tjetr ligjor q bie ndesh me t drejtn ndrkombtare, pr arsye se shqiptart nuk kan asnj lidhje me sllavt. Shqipja sht nj gjuh e vjetr indo-evropiane, pa asnj lidhje me serbo-kroatishten. Kultura shqiptare ndryshon rrnjsisht nga ajo e popujve sllav t ish-Jugosllavis. Populli serbisht fols i ish-Jugosllavis i ka trajtuar shqiptart si qytetar t dors s dyt, t varfr dhe inferiore. Kshtu q tre milion shqiptart etnik, t cilt prbnin grupin e tret m t madh t popujve n Jugosllavi dhe q radhiteshin mbas serbve dhe kroatve, nuk kishin siguruar Republikn e tyre n Federatn Jugosllave t pas Lufts s Dyt Botrore, kur popuj m t vegjl si malazezt, maqedonasit dhe sllovent kishin marr statusin e Republiks. Qeveria serbe jo vetm q i ka konsideruar shqiptart etnik si qytetar t dors s dyt, por ajo ka prdorur genocid t vazhdueshm ndaj tyre. Rezistenca shqiptare ndaj ushtris serbe t viteve 1918-1919 rezultoi me vrasjen e 6040 shqiptarve dhe shkatrrimin e 3873 shtpive shqiptare. Luftimet vazhduan edhe n vitet pasardhse. N vitin 1921 Komiteti Kosovs ka deklaruar se kan qen 12 371 t vrar, 22 110 t burgosur dhe mbi 6000 shtpi t shkatrruara. Sipas demografit t shquar, Ivzi Islami, rreth 300 000 shqiptar etnik midis dy luftrave botrore jan detyruar me forc t shprngulen n Turqi, ndrsa 250 000 shqiptar t tjer mbas lufts s dyt botrore emigruan n Turqi. N vitet 70-t gjendja e shqiptarve t Kosovs filloi t ndryshonte. U krijua universiteti i Prishtins dhe Kushtetuta e vitit 1974 i dha Kosovs nj nivel autonomie, e barabart me at t Republikave jugosllave, por pa t drejtn e shkputjes. Ardhja n pushtet e Miloshevicit e rndoi shum gjendjen n Kosov. Ndaj krkesave n rritje t kosovarve, Miloshevici n vitin 1989 anuloi autonomin e Kosovs. Ai drgoi forcat e policis, t cilat s bashku me 70 000 ushtart serb t dislokuar n Kosov mbylln universitetin e Prishtins. Synimi tij ishte aneksimi i Kosovs dhe kthimi n nj shtojc pr Serbin e Madhe. Reagimi kosovar ndaj shtypjes serbe sht
pr krijimin e institucioneve t veta n baz t deklarats t 2 korrikut 1990 (pr pavarsi). Zgjedhjet u zhvilluan n baz t Kushtetuts s Republiks s Kosovs dhe u injoruan me t drejt ato jugosllave. Gjat vitit 98 ushtria e Miloshevicit zhvilloi nj luft t prgjakshme kundr popullsis shqiptare t Kosovs, nn pretekstin e krijimit t Ushtris Clirimtare t Kosovs. Me kt pretekst Miloshevici shkatrroi fshatrat n pjesn veriore dhe perndimore t Kosovs, pr t shprngulur shqiptart nga zonat e pasura me minerale dhe toka bujqsore. Sipas t dhnave zyrtare, n ato vite u shkatrruan 44 000 shtpi, u thern bagtit, 420 zona fshatare u shkatrruan dhe rreth gjysm milion njerz ngeln pa streh. Kto detyruan NATO-n me n krye SHBA t ndrhyjn ushtarakisht dhe t realizonte luftn e tyre m t rndsishme humane n historin mbi 50-vjecare t ksaj organizate, luft e cila e cliroi prfundimisht Kosovn nga pushtimi ushtarak serb. Kto fakte historike t argumentuara sipas t drejts ndrkombtare vrtetojn plotsisht se Kosova nuk ka qen ligjrisht asnj her pjes prbrse e Serbis. N kto rrethana sht utopike t diskutohet e ardhmja e statusit t Kosovs me Beogradin. Mbi cargumente t t drejts ndrkombtare mund t diskutohet prsri raporti Kosovs me Serbin. Kosova tani ka nevoj t marr pavarsin me njohje ndrkombtare dhe jo pavarsin territoriale, t ciln e fitoi edhe me gjakun e sa. Gjithashtu edhe n t kaluarn Kosova nuk ka qen asnj her, sipas t drejts ndrkombtare, pjes e Serbis. Por Rusia, e cila krkon me cdo kusht t ribhet njri nga faktort e politiks dhe siguris ndrkombtare prdor dy standarde pr t drejtn e popujve. Shprbrjen e Bashkimit Sovjetik nga ish-republikat e saj, me dashje ose pa dashje e pranoi duke ato krijuan shtetet e tyre sovrane dhe t pavarura. Ndrsa kt t drejt ndrkombtare e shkel me t dy kmbt pr Kosovn dhe duke prdorur t drejtn e vetos n Kshillin e Sigurimit e vonoi dhe ua kaloi institucioneve t tjera shpalljen e pavarsis s Kosovs. Historia prsritt. Boshti Mosk-Beograd-Athin kundr Shqipris dhe bots shqiptare u rigjallrua. Diplomacia agresive e Beogradit aktualisht e realizoi qllimin e saj n OKB. Statusin prfundimtar t Kosovs e shtyri pr nj koh tjetr dhe ka vn n pikpyetje t madhe zbatimin e Planit Ahtisari. N kto zhvillime Prishtina dhe vecanrisht Tirana zyrtare ishin tepr inaktive. Zri i tyre pothuajse nuk dgjohej fare. Prandaj n mbshtetje t t drejts ndrkombtare q gzon Kosova duhet t ndizen t gjitha baterit e politiks, diplomacis dhe media s Tirans dhe Pristins. E vetmja zgjidhje e padiskutueshme sht shpallja e pavarsis dhe e sovranitetit t Kosovs brenda 120 ditve q u sht ln n dispozicion pr ridiskutimet. Cdo vones do t jet n disfavor t pavarsis s Kosovs dhe t kombit shqiptar.
*Drejtor i Institutit t Politikave t Siguris Kombtare
