Midis atyre pak pikave ku u prqendruan punimet e kongresit t fundit t PS-s, u prmend shum shkarazi se tashm Partia Socialiste do t ket nj prirje drejt qendrs s majt, madje mund edhe t ndryshoj emr e t quhet Parti e Qendrs s Majt Liberale. I vetmi q reagoi pas ktyre ideve, ishte Kastriot Islami nga Lvizja pr Mendimin Ndryshe, pr t cilin, kto lvizje jan thjesht artifice. “Vendet e Ameriks Latine kan prodhuar nga kto lloj partish liberale, q nuk e kan shum t qart pozicionin e tyre”, - u shpreh ai. Asnj pjesmarrs n kongresin e fundit t PS-s nuk ishte n gjendje ta shpjegonte kt ide dhe t kuptonte kto veprime t kupols s lart socialiste. Kreu opozitar nuk arriti t shpjegonte asgj, se far ndryshimi real do t’i sjell ksaj force t majt, n prballje me at ka ishte m par, duke
nj ndryshim n emrtes dhe duke e quajtur PS-n “liberale”. Pr Kastriot Islamin sht thjesht nj lvizje nga pikpamja pragmatiste, meq n PS kan ardhur disa liberal, q nuk dihet se sa liberal jan n t vrtet. N fakt, protestat 8-mujore dhe deklaratat pr vazhdim t tyre, deri n rrzim qeverie, si dhe deklaratat pr mosbindje civile, jan shenja t nj politike reale radikale, shum larg nj partie politikash liberale. “Kjo przierje konceptesh midis radikalizmit dhe liberalizmit ka ekzistuar n partit e vendeve latine” (Islami). Sipas deputetit t LMN-s, qndrimi liberal sht ideologjik, jo nj forc socialiste apo socialdemokrate. Askush nuk kuptoi, n at pshtjellim denoncimesh, luftrash t brendshme, akuzash, se far grupesh shoqrore synon t arrij me kt lvizje t fundit. N fakt, nuk sht se vetm vendet latine prodhojn t tilla parti t qendrs, sht edhe nj prirje evropiane, pr t synuar drejt qendrs, pasi ktu ndodhet ai elektorat, q nuk qndron “as me njrn pal, as me tjetrn”.


Nga brenda PS-s sht hedhur ideja se 99% t delegatve nuk e din se prse sht
kjo lvizje, far do t thot dhe ku do t arrihet. Me sa duket, ka qen nj veprim individual i “trurit” t majt. Duke par lvizjen e tij “protestuese”, q po shkon drejt venitjes, e vuri “hapjen e kutive” n pikn e fundit t lists n kongres, duke zgjedhur pr pik t parafundit, n list, nj shkaprcim ideologjik, at drejt qendrs. Dallon artifici, pr sa koh vendos apriori t vetshpallesh qendr e majt, pa e justifikuar as n veprim, as n ideologji. Nj pjes nuk deshn t’ia dinin pr kt ndryshim, nj pjes nuk e kuptoi fare ’do t thot, ndrsa nj pjes e vogl nuk reagoi. Pr at pjes, q nuk e kupton kt lvizje, sht e rndsishme t’ua shpjegosh se mbledhjet me militant t ojn deri tek protestat, por jo tek nj parti e qendrs s majt liberale. Dhe n fakt, me lvizjet e saj PS-ja nuk pasqyron nj parti liberale, por nj forc radikale, q tenton t shkoj shum m larg sesa nj protest. Marrja e pushtetit me dhun nga PS-ja, - shprehet Islami, - do t ishte nj kthim n Partin Komuniste, q sht n ekstremin tjetr, t nj partie liberale. Pra kemi nj mosprputhje midis veprimeve, prmbajtjes dhe forms. Edhe kreu i opozits po prdor nj truk t vjetr. T veshim plakn me nj fustan t ri, ta trukojm dhe t’i bjm dasmn.


Me sa duket po iluminohet, q n Evrop ka nj tentativ pr t'i dhn fund socializmit. Tony Judt i "Remarque Institute" t Nju Jorkut, pr sa u prket problemeve evropiane shprehet pr nj socializm pa t ardhme n Evrop (aq m pak lvizje komuniste dhe populiste). “N Evrop po xhiron hija e nj fundi t ngadalshm t socializmit”. Kshtu e ka filluar nja nga kto dit artikullin n faqe t par e prditshmja "International Herald Tribune". N kt artikull ringrihej fuqishm debati pr zhdukjen e t majts evropiane, pas humbjes se Partis Socialdemokrate n Gjermani. “Aty ku e majta ndodhet n pushtet, si n Spanj, Angli, ajo sht nn nj sulm agresiv, nga t gjitha ant. Aty ku ndodhet n opozit, si n Franc, Itali, tani edhe n Gjermani (pritet nga komentatort edhe n Angli) sht e ndar dhe letargjike”, - vazhdon shkrimi. E gjith kjo bhet edhe m ironike, n qoft se mbahet parasysh q bota ndodhet mes sfidave m t mdha t ktyre 75 viteve t fundit, si tregoi kriza financiare. Problemi sht, q e djathta po fiton mjaft terren, prgjat prballjes me t majtn. Shpjegimet pr t motivuar nj prirje t till t ojn tek nj prafrim momental nga ana e qendrs s djatht, drejt ideve tradicionalisht socialdemokrate, si asistenca shndetsore e shtetzuar, kufizimi i shkarkimit t anhidridit t karbonit n ajr, heqja dor nga sovraniteti nacional, pr t’ia ln vendin Evrops s Bashkuar. Kto ide t socialdemokratve po i implementon n mnyr t suksesshme nga e djathta evropiane, duke dobsuar kshtu pozicionet e forcave t majta, q ishin nismtare t ktyre ideve progresiste. Duke e par qart kt tendenc, tashm evropiane, kreut t majt n Shqipri i duhet medoemos nj ndryshim. T vetmen alternativ ndryshimi q i ofron ai elektoratit, sht ajo e ndryshimit, t paktn n emrtes. Me sa duket, Rama hamendson se mund t fshihet si struci, me disa lvizje siprfaqsore, sa pr t’i hedhur hi syve elektoratit, pr lvizje drejt qendrs.


N Itali po e konsiderojn me prioritet nj politik drejt qendrs. Pa kt politik t qendrs, nj tip elektorati tenton djathtas, m tepr se majtas. Cili sht ky tip elektorati? Jan ata q quhen “t moderuar”, t cilt ndodhen prpara nj sistemi politik aktual q i imponon “o ktej, o andej”. Nuk sht se flitet pr forca konservatore, por pr persona t disponueshm drejt nj demokracie reformuese, si dhe t furnizuar nga nj “polic sigurimi”, kundr rrezikut t ekstremizmit. Dhe kt garanci ia jep nj forc politike e qendrs, pasi forcat me kahe ekstreme qndrojn n pozitat “as me njrin, as me tjetrin”. Kta mund t’i prthithin vetm forca t moderuara, me politika t moderuara, pr t’ua rrnjosur kt frik ktyre shtresave, nga ekstremizmi. Rama e kalon shkarazi kt prirje t tij t fundit drejt qendrs, pasi ndodhet n krye t nj force e cila shpesh ka ecur me forma ekstreme dhe e ka t pamundur t bashkjetoj me kto forca t moderuara. Ai ka frik se mos zemron at elektorat fanatik, ku ai po gjen mbshtetje sot n lvizjet radikale t protests. Njkohsisht, do ta ket pothuaj t pamundur t mbaj nj ekuilibr, ndrmjet atij elektorati t moderuar dhe atij ekstrem, i cili sht mbshtetja kryesore pr veprimet e tij radikale. Prandaj, e l si nj tymnaj kt tendenc t re, pr t mundsuar kt ekuilibr mjaft delikat, ndrmjet dy forcave, n mnyr q askush t mos kuptoj q sht nj servirje e re e asaj motoje t vjetr parazgjedhore, “prtej s majts dhe t djathts”. Pikrisht kjo moto u shigjetua dhe u kritikua m s shumti, si nj demagogji q do ta shndrronte PS-n n nj humbse n zgjedhjet elektorale t ’09-s. Meqense e kuptoi q ajo moto nuk u prthith, as nga elektorati i tij, as nga t lkundurit, bn nj lvizje t kamufluar. Bn disa ndryshime thjesht n dukje dhe n emrtes, po q n thelb sht e njjta moto. Me hapa t ngadalshm dhe shum t matur Rama i servir elektoratit, shum shkarazi, t njjtn buk t dal nga e njjta brumatrie, por me form tjetr. Ka disa koh, q po bhet nj debat, sidomos n Itali, ku pr protagonist ka opinionist dhe politolog t ndryshm, debat q konsiston nse kraht politik fitojn duke krkuar m shum vota n qendr apo n kraht ekstrem. N Itali, si rezultat kemi dy kampe t ndara. sht Prodi, i cili shikon nga e majta, nga ku mund t vijn votat. Ndrsa Rutelli shikon nga qendra, drejt atij elektorati t quajtur “t pavendosur”. Kshtu krijohen dy linja, dy drejtime dhe pr konsekuenc shum konfuzion. Por, kur kto dy linja dhe dy drejtime shprndahen nga i njjti person, si sht Rama, n rastin konkret? Ai sigurisht e ka fare t qart q pr politikat e tij protestuese i duhet elektorati ekstrem, ndrkoh q pr t zgjeruar elektoratin q e mbshtet, i duhet t zgjerohet drejt “t lkundurve”. Kjo do t'i krijoj atij shum konfuzion, nga ana strategjike, q ka lidhje me prmbajtjen e propozimeve politike, prpara elektoratit. Kjo sht nj nga arsyet q e kalon shkarazi kt prirje t re drejt qendrs, n pamundsi t nj justifikimi dhe t nj arsyeje reale, si ndaj atij elektorati ekstrem, q e ka mbshtetur prej 20 vitesh, si ndaj atij elektorati, q ai shpreson ta trheq me vete.


sht shum m e vshtir sesa duket ta fokusosh at elektorat q nuk ecn politikisht “as ktej, as andej”, dhe ta drejtosh “ose ktej, ose andej”. Ky tip elektorati duhet prfshir n impenjimet demokratike, n mnyr q t’ia prthithsh votat, jo t ndjeksh frikrat e tij nga politikat ekstremiste. Politika e qendrs sht nj sintez, q superon si individualizmin, ashtu edhe kolektivizmin. sht nj ekuilibr, q pajton dhe v bashk lirin dhe autoritetin, detyrat dhe t drejtat e qytetarve, q mbshtetet mbi vlerat qendrore t personit. Ky tip elektorati nga politologt sht konsideruar me nj tendenc, drejt s djathts. Dhe t majtt n Evrop po ngren politika t mirfillta dhe po e zhvillojn politikn n at form, q t sigurohet transferimi i ktij elektorati n qendr, duke e penguar kt bllok, t devijoj drejt s djathts. sht shum e vshtir t prthithet ky tip elektorati, prandaj ose do t lind si forc m vete e qendrs, ose do jet e destinuar t coptohet, q n fillim. Nuk mund t lindi si nj “revizionim” i krahve ekstrem.


Por kjo politik dhe lvizje drejt qendrs sht konsideruar se po prdoret nga disa parti pr oportunizm apo koniunktur t pastr politike. Rasti Casini i partis "Bashkimi i Qendrs n Itali" u konsiderua nga polemistt si i till, sidomos n zgjedhjet e fundit lokale, n Itali. Duke u cilsuar si nj parti e qendrs, Casini bri disa aleanca, n nj zon elektorale me Berlusconin, duke e mbshtetur me elektoratin e tij, dhe n disa zona mbshteti Bersanin e Partis s Majt Italiane. N kt faz u b forca, e cila u ndodh m s shumti, n qendr t polemikave. Dhe udia sht, q nj dit e prkdhelin dhe hartojn projekte t prbashkta politike me frymmarrje t gjer, ndrsa ditn tjetr e akuzojn se luan loj me dy porta, domethn q zgjedh aleanca, n baz t bashkjetess. N kt qndrim, ka sigurisht nj kontradikt, sepse nse kjo parti e qendrs do t ishte e pabesueshme, nuk do t krkonin t bnin aleanc me t (si kan
t dy kraht ekstrem). Dhe lind pyetja nse zgjedhja e aleancave t ndryshueshme mund t konsiderohet si zgjidhje oportuniste pr pushtet apo sht shprehje e autonomis s nj projekti politik? Dhe po t'i japim t drejt UDC-s (s Casinit) n lvizjet q ka
muajt e fundit, a mund t konsiderohen koherente dhe funksionale? Me sa duket, nga rasti Casini ka shum gjasa, q ky elektorat “i moderuar”, q po krkon sot edhe Rama ta trheq, t bjer pre e manovrave politike, m shum se kraht ekstrem, t cilt jan t stabilizuar n pozicionet e tyre. Pr politologun Norberto Bobbio, politika nuk mund t bj dot pa kt politik koniunkturash.