T premten e 5 Prillit, n salln e vogl t Teatrit ArTurbina, u ngjit n skenë premiera e veprës turbulente t australianit me origjinë shqiptare, Alex Buzo. Shfaqja vjen nn regjin inovatore t t mirnjohurit Armando Bora, si dhe nn shqiprimin mbreslns t shkrimtares Diana Culi. Shfaqja rrëfen një takim mesnate midis Normit (Gert Ferra), një ish veteran i luftës në Vietnam, i cili ndrydh n kostumin e prkor t magazinierit gjith pezmin e betejës, me Ahmedin (Lulzim Zeqja), studentin pakistanez plot ëndrra. Aksioni zhvillohet diku n nj stacion autobusi n rrethinat e Sidnejt, materializuar fal nj skenografie minimaliste, t ndriçuar zbehte e cila ngjall n syt e spektatorit një gjendje spleen.
E gjithë skena po gatuhet nga duart e autores anonime (Gladiola Harizaj), risia n narrativ e Bors, e cila ulur n studion e rehatshme, duke tymosur e pir kafe, dëshmon klimaksin e personazheve t saj. Norm i afrohet Ahmedit për ti kërkuar një çakmak dhe nga ai çast jett e tyre marrin tjetër rrjedhe. Tek personazhi i Norm, autori rreket t përmbledhë kompleksitetin e natyrës konservatore t mashkullit kaukazian, duke manifestuar paranojat e tij m të thella lidhur me thelbin e t qnurit ndryshe. Kumtet vrastare të Normit rreth “perversve” q përgjojnë shkurreve deri tek kujtimet e gruas së tij të ndjerë ‘Beryl’ dhe përvojat si ushtar në luftë, dëftojnë psikologjinë e tij maskiliste-toksike.
Norm është një prodhim i përbindshëm i realitetit. Njerëz si ai i gjejm ngado, shpesh t veshur me pushtet, cka nxit nevojën pr reflektim. Padyshim ai sht pasqyrimi yn i thrrmuar, sjell befasisht n syt tan nga pena Z. Buzo, n m pak se nj or. Ndrkoh, Ahmedi shrben si nj alterego e Norm, nj version i vetes i pakonceptueshm pr t, prej s cilit mund t shptoj vetm duke e vrar.
Nën drejtimin e Bors, figura e Norm shfaqet tejet komplekse, aq sa, hera hers gjendemi t paprgatitur lidhur me çka do t ndodh; nëse Norm do ta prqafonte Ahmedin apo do ta vriste. Dobësia e Normit, frika e tij, urrejtja janë realizuar bindshm në këtë performancë shpirtrore t Ferrs. Si Ahmedi, Zeqja është i gjithi sy e vesh, i shtyr nga një ndjenjë padurimi për tu pranuar nga miku i tij nokturn, i cili manifeston shenja paqëndrueshmërie gazmore.
Nuk mund t lm pa përmendur edhe ndërhyrjet lakonike t autores anonime, prezenca e s cils u justifikua me fundin e shfaqjes. Pasi Normi gjakftoht vret Ahmedin e brisht, autorja, pra Zoti s cilit i kan dal t bijt nga duart, deklamon nj seri mësimesh lidhur me paqen dhe dashurin. Ky epilog risjell n vëmendje nj nga funksionet baz t teatrit qysh n antikitet, didaktikn. Ku m mir se n Teatr, njeriu mund t prballet me gabimet e tij, t msoj prej tyre dhe t prsoset.
Tobias Xhaxhiu
