Nga komentatori i mirnjohur i lindjes s mesme Kerim Balxh









Prsa i prket gjndjes s tashme, kontrolli total i Gazs sht nn kthetrat e Hamasit dhe kshtu ka shtn n dor pozitn. far ka lindur n baz t ksaj?



1- Hamasi tashm ka futur n dor kontrollin e burimve t parave,



2- Formimi i institucionit t forcve speciale t siguris.





Deri sot forcat e armatosura ishin ne dor t El-Fetih'ut ose t organizats lirimrate t Palestins dhe kto forca prbheshin nga ushtar t Ftihut q luan nj politik laike, sekulare me pikpamje nacionaliste. Pr her t par Hamasi formoi forcat e veta t siguris, t cilat n nj koh shum t shkurtr arritn t shkatrriojn forcat e armatosura t El-Fetih'un q ka nj taban jo shum t fort. Po ta shohim me syrin e popullit t Gazs, ky nuk sht nj lajm i keq pasi ushtart e EL-Fetih'ut luanin m tepr rolin e gangsterit n Gaz. Kta ishin njerz komplet t shkputur nga baza e popullit, pra ideologjia e tij, feja etj. Ata tallnin t gjith popullin dhe vlerat e tyre pasi kta ishin njers vetm t ksaj bote dhe jo t besimin si palestinezt. Ve ktyre kishte shum raste veprash t paligjshme, prandaj dhe ardhja e Hamasit ishte e mirpritur. Ana negative e shtjes ishte mos pranimi i administrimit t Hamasit si nga zraeli, ashtu dhe nga bota perndimore. Hamasi me t vrtet erdhi n fuqi m zgjedhje demokratike, por prsa i prket mnyrs dh sjelljeve kemi t bjm me metoda anti-demokratike. Hamasi tashm ka dy flet, at politike dhe ushtarake.



N kt kontekst bota moderne nuk ka se si ta pranoj.





Por si mund t jet e mundur?





1-Krahu i forcave t armatosura duhet t fshihet fare.



2-lufta mes Hamasit dhe zraelit duhet t kthehet n nj luft vetm politike.



3-duhet t dnoj sulmet terroriste, dhe t pranoj q nuk i pranon aspak ato.



4- dhe s fundmi, qllimi i themelimit t organizats Hamas ishte "Fshirja e zraelit nga faqja e dheut". Pra nga kjo duhet t heq dor plotsisht.







A i zbaton kto Hamasi n t ardhmen?



Po ti shohim kushtet e tanishme Hamasi sht shum m i fuqizuar, ka nje shtet n dor dhe t paktn me Egjiptin ka nj kufi nga ku mund t hyj e t dal, kjo tregon q nuk sht i shkputur nga bota. Kjo e ndihmon q t bj edhe tregti qoft edhe me anta apo thas dhe t fus para n Gaz. Ve ksaj mund t mbledh dhe shum ndihma nga vendet arabe. Kjo tablo na tregon qart se Hamasi nuk sht aspak i shtetsuar me gjendjen e tij n Gaz.



Nuk mund t lm pa prmendur vshtirsit q ka gaza tashm. P.sh. nevoja e energjis elektrike e buruar nga t nxehtit, dhe kjo duket se do ta vshtirsoj m tej situatn pasi gjith furnizimi me energji elektrike dhe uj t pijshm behet nga zraeli. do t thot kjo? Hamasi duhet t bashkpunoj me zraelin, gj t ciln po e bn pasi t gjith energjin elektrike po e paguan dhe kshtu do t vazhdoj. 'pikpamje ka zraeli? Nj Hamas q ja ka nevojn sht m i mir se nj Hamas q e lufton. Nj hamas jo n pozit por n opozit, q bn luft guerile nuk do ja kishte nevojn zraelit, por nj Hamas qeveriss do apo nuk do sht i detyruar t punoj me zraelin, gj q dihet nga araeli. Prandaj sht i mendimit se Hamasi do t ndryshoj me kalimin e kohs, dhe shpreson q dal ngadal do ta msoj Hamasin t bashkpunoj. T them t drejtn nuk sht aspak e pamundur por do t duhet shum koh, afro 20-30 vjet. Si ndryshoi El-Fetih'u nj her e nj koh, pra nga viti 1964 e deri n 88'n organizata El-Fetih nuk dinte rrug tjetr ve lufts s armatosur dhe nuk pranonte ekzistencn e zraelit. Ndrsa pas vitit 1988 kur shpalli deklaratn e prencipeve (declatation of principles), El fatih i ndryshoi sjelljet dhe shpalli braktisjen e terrorit dhe njohjen e zraelit. A pret zraeli q t behet ky ndrushim, pra a i mjafton durimi? Patjetr, sepse tashm ai e ka marr at q do. Ai ka marr pjesn m t madhe t bregut perndimor. N krahasim m vitin 1948 tokat jan rritur mse 10 her, ndrsa me vitin 1967 tokat jan shtuar 1.5 her. zraeli e ka kripn t pa lagur dhe ska asnj shqetsim n kt pik, prandaj do t pres me durim, mjafton q hamasi t mos i futet srish sulmeve terroriste q sjell numr t lart vdekjesh.



Sulmet e pakta apo hedhjet e raketave t qllimshme mund ti suportoj, por sigurisht prgjigjen e jep, nse vdes nje izraelit vret srish 10 vet, megjithat nuk futet n nj luft t prgjithshme q mund t ket pr qllim shfarosjen e Hamasit.





N Gaz mbizotron Hamasi, por bregu perndimor i kujt do t jet?



A mund ta shtrij ekzistencn Hamasi edhe n Bregun perndimor? Hamasi do t vazhdoj t ekzistoj n kt zon t ndar nga Gaza, por drejtimin pak do ta ket zraeli dhe pak do ta kete El-fetih. Hamasi nuk zhduket nga "Sheria" perndimore pra bregu perndimor por forca sigurie nuk formoi dot pasi kontrollin e mban n dor zraeli, ndrsa gazameq sht e kufizuar nga t gjitha ant i jep liri hamasit. T gjith armt e ligjshme n bregun perndimor i ka n dor El ftih. Megjithse Hamas nuk merr dot kontrollin e ktushm, ekziston nj realitet, zonat si ajo e El-halil'it apo xhenin's jan mbshtets t plot t hamasit, dhe ky i fundit fiton gjithmon zgjedhjet n kto zona. Por n zonat e Ramallah'ut, El-Birre's dhe pjesrisht Nablus'it El Fetih sht m lart. Megjithat nuk mund t mbshtes mendimet se Gaza do bhet "Hamasistan" dhe bregut perndimor "fetihistan". Sepse n 10 vitet e fundit Hamasi ka prvetsuar dendsisht ideologjin e nacionalizmit dhe at t pavarsis s Palestins, pra kjo organizat lufton jo vetm pr nj palestin islamike por edhe nacionaliste. Dikur Hamasi nuk pati pr qllim pavarsin, por vetm shembjen e zraelit. Tashm hamasi krkon nj shtet, dhe natyrisht jo nj shtet t Gazs por t palestins. N kt kontekst kuptojm se gjendja e tanishme do t zgjas. Mund t vazhdohet si dy shtete t ndryshme, por ne fund t fundit hamasi duhet t pranohet nga e gjith bota. Hamasi do t ndryshoj profilin e tij, do t mallkoj nj her e prgjithmon terrorin, edhe pse sht i detyruar ta bj kt, por edhe pse populli do dika t till. Por tashm shtja sht t shptoj fytyrn (face saving), pra po ta bj menjher kt ndryshim hapur mund t rrezikohet nga zraeli. Hamasi do q ndyshimet ti bj me nderin e tij, prandaj dhe pritet q t rezistoj ca.





Edhe pse Hamasi nuk vlersohet shom nga vendetislamike, do t jet e dukshme q shtja do t shndrrohet dal ngadal n shtje e t gjith vendeve islamike, gj q do t kuptohet me kalimin e kohs edhe n bot. Meq Palestina e fshih veten pas kllfit t slamit, mesazhi i saj sht i kuptueshm. Mesazhi i El-Fetih'ut n ditt e sotme sht i pakuptueshm pr Turqin, pasi El-Fetih sht nj organizat marksisto- laike. T njjtin mesazh t shtjes s Palestins Malajzia nuk e kupton kshtu q nuk jep ndihm, edhe Pakistani po ashtu. Por shtja e prvetsuar nga Hamasi pr Palestinn sht mse e hapur dhe bn q t prvetsohet nga t gjith vendet islame. do shtet islam do ta mbshtes shtjen e palestins por jo me metodat e Hamasit.



Sipas ktyre q tham kuptohet q palestina n t ardhmen mund t marr pamje si nj shtje ndrkombtare, dhe kjo do ti paraqes shansin Hamasit per t ndryshuar me nder dhe mburrje. Nse vendet islame do t ngrihen pr rripin e Gazs, ather hamasi do t thon q meq bota sht me mua un do ti l armt, dhe do t filloj proceset politike. Shpresoj t mos zhgnjehem n kt tem. N prgjithsi gjrat i mendoj pozitivisht. Ajo q m bind sht se toka tashm sht ngopur me gjak, dhe nuk mban m, duhet t zgjidhet prfundimisht.







Si e ndikohet bota arabe?



Nse do t vlersojm mes vendeve arabe ka apo jo ndonj vend q mund ti thot ndal zraelit, un them q nuk ka. Tashm polika botrore sht dendsuar dhe sa vjen e mnjanohet n drejtim t politikave t energjis. N vitin 1973- 79 pam periudhn e shprthimit t industris. Sektore si ajo e ndustris s transportit ishin sektore t mbshtetura n lndn e djegshme. N kto vite bota arabe dhe veanrisht arabia saudite kuptoi q kishte kontrollin n dor dhe n 73'shin dhe 79'n i prjetoi bots 2 krizat e famshme t nafts. Pr ta detyruar botn t bj si do Arabia saudite i pati mbyllur rrubinetat. Po tani a ka shtet arab qmund ti mbyll rrubinetat? Jo. shte raku q s'sht m. Qoft Amerika qoft Rusia kan kuptuar q shtja e sigurimit t energjis sht meseleja m themelore e bots s re.



Para viteve 60 siguria e ideologjive ishte shtja themelore. Pra njerzit krkonin t drejta dhe liri pr t jetuar brenda nj sistemi botror kapitalist n perndim. Paralel ksaj n lindje sipas mendimeve t bots socialiste njerzit krkonin t drejt dhe liri jetese dhe shikohej si detyr e regjimit.



Tani shtja themelore sht "njerzit duan t jetojn nn nj bot ku siguria e energjis sht nn garanci." Kt e do Evropa, Rusia si dhe Amerika. Ekziston m tepr rrezik kur krcnohet nga siguria e energjis sesa nga vet krcnimet direkte, pikrisht pr kt shkak e pam se far u b me Migerin, Sudanin apo me rakun n ditt e sotme. Po ashtu edhe Rusia po i ri-formon mardhniet e reja strategjike me republikat e azis qendrore pothuajse me forc. Edhe kina dhe ndia pr t marr gazin natyror t Turkmenistani dhe gazin naturor dhe naftn e Kazakistanit po investojn n shifra marramendse. N nj pik ekstreme mund t prcillet edhe nga brezi i luftrave t reja t nafts, por bashk me kt vendeve arabe dhe veanrisht ranit u jep nj fuqi t jashtzakonshme, shum strategjike. Por keta shtete a jan n gjendje ti thon bots "nuk t jap naft", ose a mund t bjn ndonj manovrim pr t ulur mimet e nafts si bri rani n t kaluarn duke rritur prodhimin e nafts? Jo.sot prve ranit asnj shtet nuk mund t kundrshtoj botn. Dollart e nafts rani i depoziton dhe mund t qndroj n kmb edhe 10 vjet pa shitur asnj litr naft. Krah ksaj vendet e tjera arabike n prgjithsi ato t gjirit persik dollart q futen n vend i kalojn si para enxeht n Amerik dhe Evrop pa e rezervuar. Nes guxojn t mbyllin rrubinetat e nafts ekonomia e tyre vdes menjeher. Duke e ditur kt shum vende si Dubai, Bahrejn po kalojn nga ekonomia me baz nafte n ekonomi me baz n turizm, banking dhe tregun financiar. Dubai nga kjo pikpamje sht nj shtet i pavarur, Katari mund t quhet por keta tashm jan
vende t perndimit.



Nse arabia saudite prjeton nj ndryshim rrnjsor n pushtet do t ishte n gjendje ti proj fjaln zraelit pasi ka forcn e nafts. Por vende si Egjipti, Siria, Jordania nuk mund ta krcnojn zraelin as ekonomikisht dhe as ushtarakisht.



Sot strateget izraelit shohin si krcnim ndaj vendit t tyre 2 gjra. 1-Hizbullahu





2- Irani



Asgj tjetr. Meq Irani nuk ka kufi me Izraelin mbetet vetm hizbullahu. Pr t pktn 50 vjet nuk pr



Te ndonj luft konvencionale m Iranin. Ajo q pritet sht lufta guerile e Hizbullahut. Ekziston edhe kjo, nse hizbullahu fuqizohet aq sa t formoj shtet ather lufta mund t shnrrohet n luft frontale. zraeli deri m sot ka humbur do luft frontale q ka br. N 73'shin luftn kundr Egjiptit, n 82'shin gjat pushtimit t Beirutit humbi, dhe s fundmi n luftn brenda nj viti q bri me Libanin e humbi. zraeli humb sepse ka popullsin e vogl dhe njerzit nuk duan t vdesin. Aq m tepr q kjo nuk sht nj luft pr pavarsi, por luft pr zgjerim tokash. Populli nuk jep mbeshtetje pr kt. Nse zraeli mbetet n pozicion t vshtir ose nse sheh rrezik t ngjashm do t detyrohet ti ri-jap form politikave t jashtme si dhe Palestins. Por hizbullahu tani sht vetm n luft guerile, dhe n luft guerile zraeli sht shum i suksesshm prshkak t shrbimit t fort informativ. Megjithse sht shtet pothuajse bn luft guerile, dhe prencipi i lufts guerile sht kundrshtimi i rregullave etike t lufts. Prandaj dhe lufton si gueril duke vrar k ti dal prpara, duke shkatrruar shtpit pra nj taktik krejt guerile. Nj shtet i till gjithnj ka sukses kundr guerilasve. N periudhn n vazhdim nuk ekziston asnj fuqi q ta detyroj izraelin t ndrroj politikat e tij, t njoh hamasin, apo pavarsin e Palestins. Si e theksova Arabia saudite, Egjipti nse ndryshojn pushtet, n jordani nj prmbysje, ndryshimi i administrats n Siri por kto jan gjra t mundshme vetm 5 %. N siri ka nj qeveri minoritare. Q nga 1954 kjo pakic e drejton Sirin, kjo sht nj popullsi shiite, ku perkrah kesaj popullsia sunite sht 90 % por e heshtur, dhe nuk ka asnj forc ti vr n lvizje. Po t kishte siria do t merrte pamje krejt tjeter. Jordania m shum se 50% e popullsis jan palestinez dhe drejtohen nga familja "sherif" q e quajn veten puro jordanez por jordania nuk ka pas ekzistuar n histori, ajo u shfaq pas vitit 1916, pas osmanllinjve. Nse palestinezt e jordanis do t thonin ky vend na prket neve dhe do t ndrronin qeverisjen ather pritet luft frontale me izraelin.



N egjipt ka nj taban goxha t fort i quajtur "ihuanul muslimin", keta nse arrijn t futen n politikn e vendit mund t fitojn pushtetin por me formn e tanishme jan nj organizat e paligjshme. Atyre n zgjedhjet e fundit iu dha e drejta e zgjedhjes nn paketn demokratike por n fakt kjo qe vetm nj loj e egjiptit pr t zbuluar kush do t marr pjes pr tu zgjedhur dhe ata persona u futn n burg nn pretekstit e militantit vetm pse u paraqitn si kandidat.



Nj shndrrim serioz n kto shtete da vshtirsonte zraelin.



Duhet te themi dhe kt, nj nga shtetet q krcnohet pr shkak siguris s energjis sht edhe zraeli, sepse nj pjes t nafts e merr nga rusia dhe e kalon nga oqeani atlantik, edhe nga Egjipti merr por egjipti mund ta ndrpres tregtin pasi zraeli nuk sht ndonj klient q blen sasi t mdha. Nse thahen puset e Rusis dhe Egjiptit izraeli nuk ka ku t marr naft. Dikur kina shiste naft n bot por tani e prdor t gjithn vete. Kshtu q ekzistojn shkaqe q e detyrojn izraelin t ul kok ndaj vendeve arabe. Por a mund ti prdorin kto shkaqe vendet arabe, nuk ka ndonj prgjigje akoma pr kt.



N botn arabe rrethi akademik sht shum i dobt pasi nuk sht i lir. N lidhj m shtjen izrael-pasestin nuk sht
asnj pun konkrete. Prve prthnieve t ndrtuara mbi themelin retorik, pra fakti q nuk dijn asgj ve armiqsis me izraelin, jo djalli i madh jo djalli i vogel por n cdo pikpamje "djall" dhe prve ktyre njohurit e vendeve arabe nuk shkojn m gjat. Nuk arrin kush t gjej prgjigje se si mbahet ky shtet n kmb, si arrin t mbijetoj n nj det arab dhe si mund t bhet paqe me t, ose a ka ndonj q do paqe n kt vend, ata si mbshtten nga populli i tyre, pra keto tema nuk i shikon askush fatkeqsisht. Por n palestin ka akademik q kan studiuar mbi keto tema. Palestina sht n pozicionin e vendit m t arsimuar ndr vendet arabe. N fakt shum jan t mendimit se nse nj dit palestinezt fitojn pavarsin, krcnimi m i madh do ti vij nga vendet arabe dhe jo nga zraeli. sepse palestina ka fituar kulturn demokratike nga kontaktet me zraelin, gjat bisedimeve t paqes ka msuar. Nj kultur e till demokratike n nj koh t shkurtr n botn arabe do t bhej shkak q t harrohen shum lidera arab. Pra popujve arab do tu eleshin syt dhe do t krcnonin sistemet. T paktn n Siri, Jordani, arabi saudite, Egjipt strukturak drejtuese nuk do t mbeteshin as n pozicionin e partive t vogla marzhinale nse prhapet demokracia. Amerikant m shum se prhapja e demokracis n kto vende kan nevoj pr struktura diktatorjale q t punojn me ta. Ktyre strukturave pr vite me rradh u kan dhn mbshtetje. Duke nxjerr msim nga ngjarjen pas kalimit t Hamasit n pushtet, Amerika jam i mendimit se do tu rikthehet politikave t mbshtetjes s strukturave t vjetra traditacionale diktatorjale. Pra ato thniet e saj pr planet e shprndarjes s demokracis n lindjen e mesme medoj se do ti harroj shum shpejt