Teknologjia nuk njeh kufi. Bile, nj celular sa e sa suksese ka! Nj njeri, i cili mund ta prdor vetm pr t shtypur kompjuterin dhe sa i suksesshm sht pa folur pr ata q e prdorin at pr programime dhe studime shkencore. Por, kur i referohemi t kaluars, rezulton se zhvillimet teknologjike nuk jan vetm t epoks s sotme. Jo n epokn e mesme, por edhe n periudhat e afrme kan ndodhur zhvillime q nuk mund ti mendoje. Kshtu pr shembull, jan nndetset. Shkrimtari i njohur Anglez, H. G. Wells, n vitin 1901 e priti me dyshim t madh prodhimin e nndetses, prandaj deklaroi se: "Edhe ata q zotrojn fuqin e ndrrave m t gjra do t pranojn se nuk do ti shrbej ndonj pune tjetr, prve mbytjes s marinarve t nndetses. Por, nndetsja mbas nj periudhe t shkurtr u kthye arma m e rndsishme e luftrave dhe betejave detare. Ajo u prdor n Luftn e Par Botrore. Ndrsa n Luftn e Dyt Botrore fitoi nj rndsi shum m t madhe. Jeta e Wellsit nuk i mjaftoi t shikonte nndetsen brthamore.
Po avioni?
Ja edhe thniet pr avionin:
"Rrugtimin n ajr e pengojn me argumentet se ai nuk do t mund t ket sukses n asnj koh t njerzimit. Brja e nj mjeti ajror pr t transportuar nj njeri t vetm sht e lidhur me gjetjen e nj metali t ri ose t nj energjie t re. Bile edhe kjo po t gjendet, ai mjet ajror mund t transportoj vetm dhe vetm pronarin e tij, shkruante Simon Newomb, astronomi amerikan n vitet 1903.
"Profesor Langley edhe kohn e tij, edhe parat e tij i harxhon kot. Jeta sht e shkurtr, n qoft se trhiqet nj moment e m par nga pasioni i fluturimit sht mir. Edhe profesori, nxnsit mund ti angazhoj me pun m t dobishme", shkruante gazeta New York Times e dats 10 dhjetor 1903.
Kompania Radio Telefonike e Shteteve t Bashkuara t Ameriks, sapo filloi ti shiste popullit n vitin 1913 dokumentet e pjesve, prokurori n emr t publikut hapi gjyq dhe e fajsoi firmn pr mashtrim:
"Sqarojn se do t mund t drgojn prtej Atlantikut brenda nj periudhe t shkurtr zrin e njeriut. Kjo pa logjikshmri mashtroi popullin me gnjeshtrat q prhapnin. sht e qart, se nuk do t mund t realizohet n asnj koh nj gj e till ". N krye t Kompanis Radio Telefonike n ato kohra ishte Lee De Forest. I njjti De Forest u gjend n nj profeci n vitin 1926 pr televizionin:
"Televizioni do t ngelet vetm si nj shpikje. Nga pikpamja tregtare nuk do t ket as rndsin m t vogl. Me kt tem, bile nuk ja vlen t lodhsh kokn".
Edhe regjisori me emr i filmit, Darryl F. Zanuk, ishte 5 m shum apo 5 m pak i t njjtit mendim:
"Televizioni m e shumta qndron n rendin e dits n 6 muaj. Pastaj kalon moda e tij. Njerzit do t mrziten n periudhn m t shkurtr nga shikimi do nat t nj kutie prej drrase..."
Por, le t kalojm n gjykimet q jan
n tema t tjera pr vlersime shpikjesh.
Duke dhn nj ndrmjet politiks.
William Randolph Hearst ishte perandori i medias s Shteteve t Bashkuara t Ameriks. Ishte antikomunisti m i njohur. Por shiko, si sht prballur me Bolshevizmin n vitin 1918:
"Kush jan bolshevikt? Ata jan prfaqsuesit e Qeveris m demokratike q ka Evropa.... T gjith ne jemi prball me demokracin me t vrtet t Evrops, me demokracin me t vrtet t bots".
Edhe nj "vlersim i Hitlerit". Vlersimin e jep fallxhori i gazets London Sunday Express, R. H. Naylor. Viti 1939 Lufta e Dyt Botrore filloi apo do t filloj:
"N kt kolon po shkruaj prej vitesh: N atmosfern e Hitlerit nuk ka dika q thuhet luft! Hitleri nuk sht njri q do t hapi luft!.. N qoft se n nj dit hapet lufta, Hitleri do t jet personi i fundit q do t rrok armn"!
Kur thuhet luft. Dy fjal, t cilat jan thn prpara Lufts s Dyt Botrore:
"Japonezt nuk mund t na organizojn neve sulme t menjhershme n Pacifik... Radjua sht e pafuqishme t bj sulme t ktij lloji", deklaroi ministri i Flots s Shteteve t Bashkuara t Ameriks, Josephus Daniels .
"Sulmi i Japonis n Pearl Harbor nga pikpamja strategjike sht i pamundur", deklaroi George Fielding Eliot .
Ndrsa, Amirali William Leahy i tha Presidentit Truman pr bombn atomike, e cila e bri nj me tokn Nagasakin me Hiroshimn:
"Gjja m pa mnd q kemi
deri m sot...Kjo bomb nuk shprthen n asnj koh. Un kt e di si nj profesionist". T kujtojm edhe ato q jan thn pr Luftn e Vietnamit:
"Lufta q po bhet n Vietnam po shkon shklqyeshm. Do t fitojm", thoshte Robert MNamara, ministri i Mbrojtjes s Shteteve t Bashkuara t Ameriks n vitin 1963.
"T rinjt e Azis t bjn ato q jan t nevojshme pr tu br, pasi ne nuk do ti drgojm t rinjt amerikan n largsin 10 mij milje, thoshte Lyndon B. Johnson, Presidenti Shteteve t Bashkuara t Ameriks.
Pra, shembujt jan t pakufishm. Edhe Franklin D. Roosevelt, edhe admiralt e tij mendonin se ishte e pamundur fundosja aeroplanmbajtseve nga bombardimet.
Revista Science Digest sqaronte se nuk do t mund t realizohej pr 200 vjet e shkuara n hn. Ekspertt e Shteteve t Bashkuara t Ameriks thoshin se raketat ndrkontinentale do t mund t shikoheshin vetm n ndrr. Ndrsa shkenctart optimist si David Sarnoff shpreheshin, se jo m von se viti 1980 t gjitha anijet, aviont, trenat dhe automobilat q jan n bot do t punojn me energji atomike. Me krizn e karburanteve edhe kjo mund t realizohet. Pra, shkenca dhe teknologjia nuk kan kufij. Periudhat historike u kan dhn prgjigje nevojave t tyre me teknologjin e kohs. Krkimet dhe zhvillimet shkencore jan t pafundme. Ato u paraprijn zhvillimeve politike dhe ekonomike t bots.
